به هر گونه حفاری زمین در تراز پایین‌تر از پی ساختمان مجاور یا تراز پایین‌تر از سطح زمین که به منظور احداث بنا صورت می‌گیرد، عملیات گودبرداری گویند.این عملیات از بخش های مهم صنعت ساختمان سازی محسوب می شود که با ابزار و روش های مختلفی انجام می گیرد. یکی از دلایل اصلی گودبرداری رسیدن به عمق و خاک سفت (خاک بکر) اشاره کرد، گاهی ممکن است عمق گودبرداری بنابر جنس زمین به چندین متر برسد.
فهرست مطالب
انواع زمین در عملیات های گودبرداری و خاکبرداری
زمین ها یا خاک ها از نظر عملیات گودبرداری و خاکبرداری به پنج نوع کلی زمین دستی، زمین لجنی، زمین کلنگی، زمین دج و زمین سنگی تقسیم می شوند.
زمین دستی
به زمین های نرمی که قابلیت کنده شدن با دست به کمک بیل یا هر گونه ابزار دستی را دارند زمین دستی یا بیلی گفته می شود.
زمین لجنی
این زمین از خاک نرم ریزدانه مانند رس تشکیل شده است و چون خاک رس آن با جذب آب حالت الاستیک به خود می گیرد و باعث گیر افتادن ماشین آلات حفاری می شود و کار گودبرداری را با مشکل مواجه می سازد به آن زمین لجنی گویند.
زمین کلنگی
زمین کلنگی زمینی است که خاک با کلنگ و بیل برداشته می شود و از دو زمین دستی و لجنی سخت تر است ولی نه آنقدر که جای کلنگ در آن بماند.
زمین دج
زمین هایی که سخت هستند و در هنگام کندن رد کلنگ در آن باقی می ماند، زمین دج می گویند.
زمین سنگی
این زمین در رده سخت ترین زمین ها است و به طور یکپارچه از سنگ تشکیل شده است. عملیات گودبرداری این نوع زمین ها با استفاده از ماشین آلات حفاری انجام می شود.
شیب در گودبرداری
بعد از احداث سازه باید فضای بین دیواره شیب و ساختمان با مصالح مناسب پر شود در نتیجه هر چه شیب دیوار کمتر باشد از نظر اقتصادی به صرفه تر خواهد.از طرفی شیب دیواره تابع خصوصیات ژئوتکنیکی خاک محل گود برداری می باشد.
اندازه زاویه شیب به نوع خاک محل گود برداری بستگی دارد هر قدر خاک محل سست تر و قابل ریزش تر باشد اندازه زاویه این شیب بزرگتر خواهد شد.
در جدول زیر شیب تقریبی گود برداری در زمین های مختلف را نشان داده شده است.
| نوع خاک | اندازه زاویه شیب(درجه) |
| زمین دج | 5 |
| زمین سفت | 10 |
| زمین متوسط | 30 |
| زمین ماسه | 45 |
| زمین سست و خاک دستی | بیشتر از 45 |
عمق گودبرداری
حداکثر عمق مورد نیاز برای گود برداری تا روی پی است. به علاوه چند سانتیمتر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله‌ها (در حدود ۲۰ سانتیمتر که ۶ سانتیمتر برای فرش کف و ۱۴ سانتیمتر برای عبور لوله‌ها).
عمق گودبرداری لازم = ضخامت شالوده +۱۰ سانتیمتر (بتن مگر) + ضخامت کف سازی
ماشین‌آلات گودبرداری
ماشین آلات گودبرداری انواع مختلفی دارند که پرکاربردترین آنها شامل لودر، بیل مکانیکی، کامیون و بولدوزر می‌شوند. در ادامه علاوه بر ذکر نام ماشین آلات گودبرداری پرکاربرد، توضیحات جامعی درباره آنها ارائه می‌دهیم.
لودر
لودر را می‌توان هم‌خانواده تراکتور دانست، با این تفاوت که حمل مصالح و نخاله‌های حین عملیات گودبرداری را با داشتن چنگال جلویی ممکن می‌کند. لودرها تنها در زمین‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که سست و متوسط بوده باشند و بسیار سخت نباشد. در لودرها، چرخ‌ها می‌توانند لاستیکی یا زنجیری باشند که در عملکرد آن تاثیرگذار است، به نحوی که در زمینی با شیب ۱۵ تا ۳۰ درجه، از لودر با چرخ لاستیکی استفاده می‌شود و در زمین با شیب ۳۵ درجه تا حتی ۶۰ درجه که بسیار تندتر است، از نوع چرخ زنجیری بهره می‌برند.
بیل مکانیکی
بیل مکانیکی یکی از تجهیزات سنگین ساختمانی است که عمدتا برای حفاری و گودبرداری و گاهی حمل و نقل استفاده می‌شود. اندازه بیل‌های مکانیکی بسته کاربرد آنها متفاوت است. بيل مکانیکی در زمین سخت می‌تواند با چنگک قوی خود تا عمق ۶ متر در خاک نفوذ کند و آن را از دل زمین بکند.
کامیون
وسیله‌ای است که از آن برای جابجایی حجم بالایی از خاک و نخاله به مناطق دور از محل گودبرداری و دفن آنها استفاده می‌شود. کامیون به دو دسته معمولی و کمرشکن تقسیم می‌شود و این دو نوع نیز می‌توانند تک یا دو محوره باشند که وقتی از آنها به عنوان تجهیزات گودبرداری استفاده شود، نوع کمرشکن آن را به کار می‌گیرند.
بولدوزر
یکی دیگر از انواع ماشین آلات ساختمانی است که در عملیات های گودبرداری نیز استفاده می‌شود. این ماشین یک تیغه فلزی در جلوی خود دارد که هدف از آن وارد کردن فشار به موادی مانند خاک، قلوه سنگ، ماسه و انواع سنگ است.بولدوزرها لاستیک‌های پهنی دارند که ضمن کمک به توزیع شنی یا گِلی فرو نرود.
کمپرسی
ماشین‌های کمپرسی از خانواده کامیون‌ها می‌باشند که بر بخش عقب ماشین اتاقکی با ظرفیت مشخص قرار گرفته است. از این اتاقک‌ها برای حمل‌ونقل مصالح گوناگون خاک برداری، گودبرداری، ساختمانی، قطعات مختلف و پسماندهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حجم خاک قابل برداشت و میزان تراکم خاک در محدوده عملیاتی، در انتخاب نوع ماشین آلات گودبرداری و تعداد آنها نقش ایفا می‌کند. پرواضح است که هرچه حجم خاک بیشتر باشد، تجهیزات بیشتری برای عملیات گودبرداری مورد نیاز است.
پایدارسازی گود
پایدارسازی گود به معنی استفاده از روش‌هایی برای پایداری دیوارهای گود است تا از تخریب دیوارها جلوگیری شود و آسیب‌های ناشی از تخریب دیوارهای گود به حداقل برسد. همچنین، اجرای این روش بهب در واقع باید بگوییم که پس از گودبرداری، دو نیروی مقاوم و نیروی محرک بر دیوار گود وارد می‌شود.
1-نیروی محرک، نیرویی است که می‌تواند باعث تخریب دیوار گود شود.
2- نیروی مقاوم هم نیرویی است که از تخریب دیوار جلوگیری می‌کند.
انواع روش پایدارسازی گود
- پایدارسازی گود با شمع
- روش سپرکوبی
- روش میخکوبی یا Nailing
- روش مهار متقابل
- انکراژ (مهار گذاری)
- روش خرپا
وجود آبهای زیر زمینی
در گودبرداری‌ها همواره باید احتمال ورود آب به خاک‌های دیواره های گودبرداری در حین اجرای کار را در نظر داشت و اقدامات لازم برای مقابله با خطرات احتمالی ناشی از این امر را انجام داد. آب به ویژه می تواند موجب کاهش مقاومت خاک های رسی، لایه‌ها و خاک های شن دار شود. در صورتی که گود فاقد سازه نگهبان مناسب و متناسب با شرایط کار باشد احتمال ریزش ناگهانی گود بدون اخطار قبلی بسیار زیاد خواهد بود. پیش از انجام گودبرداری (پایدارسازی گود) باید مسیرهای مناسبی را برای هدایت آبهای سطحی به خارج گود انجام داد.
از جمله روش های زهکشی و جمع آوری آب های زیرزمینی و خروج آنها از محدوده کار عبارتند از:
1- ایجاد زهکشهای زیرزمینی
2- حفره چاه‌های زهکش
3- استفاده از پمپ های کف کش و لجن کش
قرارداد گودبرداری
در قرارداد گودبرداری ساختمان، قیمت گودبرداری می تواند بصورت مترمکعبی، کامیونی، امانی، چکی باشد.انواع مختلف قراردادهای گودبرداری است که به چندین شکل ممکن است قرارداد گودبرداری بسته شود.
روش متر مکعبی
این روش بر اساس متر مکعبی از خاک که برداشت می‌شود، هزینه به پیمانکار گودبرداری پرداخت می‌شود. نقشه‌برداری از زمین قبل از گودبرداری انجام می‌شود و پس از برداشت، حجم عملیات خاکی محاسبه شده و هزینه بر اساس حجم پرداخت می‌شود.
روش کامیونی
به این معنا که بر اساس تعداد کامیون‌ها مبلغ پرداخت می‌شود که هر کامیون چه حجمی از خاک را حمل کرده است. در این روش، باید توجه داشت که حجم خاکی که خارج می‌شود با حجم عملیات خاکی متفاوت است، بنابراین در نظر گرفتن این افزایش حجم ضروری است و مبلغ هر متر مکعب باید کمتر از حالت قبلی باشد. همچنین، نیاز به نماینده کارفرما برای کنترل پر بودن کامیون‌ها و امضاء رسید خروج وجود دارد
روش امانی
به این معنا که کارفرما ماشین‌آلات را اجاره کرده و گودبرداری را انجام می‌دهد. این روش نیاز به نظارت و تخصص لازم دارد تا سرعت و راندمان کار حفظ شود.
روش چکی
برای کارهای کوچکتر، می‌توان قرارداد را به صورت کلی بست.
عوامل تاثیرگذار بر هزینه حفاری
یکی از عوامل اصلی که بر هزینه حفاری در پروژه‌های ساختمانی تاثیر می‌گذارد، موقعیت جغرافیایی و نوع خاک است. عمق حفاری و خصوصیات خاک می‌تواند به شدت بر هزینه‌ها اثر بگذارد. برای دریافت اطلاعات دقیق در این زمینه، مراجعه به وب‌سایت‌های معتبر مانند construction.com توصیه می‌شود که اطلاعات مفیدی در مورد مسائل مرتبط با حفاری ارائه می‌دهند.
تجهیزات حفاری و هزینه‌های مرتبط
انتخاب تجهیزات مناسب برای حفاری نیز بخش مهمی از فرایند برآورد هزینه است. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته می‌تواند در کاهش زمان و هزینه‌های کاری موثر باشد. وب‌سایت‌های تخصصی مانند www.engineeringnews-record.com اطلاعات جامعی در زمینه انواع تجهیزات حفاری و تاثیر آنها بر هزینه‌های پروژه ارائه می‌دهند.
سخن پایانی
گودبرداری از جمله مراحل حساس ساخت و ساز است که در صورت انجام غیراصولی آن می‌تواند به وقوع حوادثی فاجعه‌بار ختم شود.بارها شنیده‌ایم که ساختمانهای مجاور در اثر گودبرداری غیر اصولی فروریخته‌اند؛ از این رو لازم است از افراد متخصص و باتجربه دراستفاده از انواع ماشین آلات گودبرداری بهره بگیریم.
در صورت هر گونه سوال جهت ساخت سازه می توانید با ما در ارتباط باشید. (تماس با ما)